MYW Llambed yn dathlu 50

Pen-blwydd hapus i gangen Llanbedr Pont Steffan o Ferched y Wawr yn 50 oed! Roedd y mudiad, yn genedlaethol, wedi ei sefydlu ers 1966 ond, diolch i frwdfrydedd llawer o fenywod yn y dref, yn 1972, aethpwyd ati i sefydlu cangen arbennig yn ‘Llanbedr Pont Steffan a’r cylch’. Beti Evans, Y Mans a’r diweddar Beryl Jones, Frondewi oedd y ddwy oedd yn gyrru pethau yn eu blaen yn bennaf.

Mae darnau o bapur, rhaglenni, cofnodion a ffotograffau a fu’n hel llwch mewn ambell gwdyn papur mewn drâr wedi bod yn hynod werthfawr wrth i ni edrych nol ar y blynyddoedd cynnar. Er, mae’n debyg, bod sawl peth diddorol wedi cael ffling i’r bin heb i’r perchnogion weld gwerth arbennig ynddynt ar y pryd. Mae atgofion unigolion werth y byd wrth gofnodi hanes, ond mae hyd yn oed y rheini yn amrywio weithiau.

Yn wreiddiol, roedd sawl un ohonom yn meddwl mai rhestr o’r aelodau cyntaf oedd yr enwau niferus a gyhoeddwyd yn rhifyn Chwefror o Clonc eleni. 90 o enwau (gweler isod). Ond, na. Rydyn ni bellach yn credu mai enwau’r gwragedd a ddangosodd ddiddordeb, ymlaen llaw, mewn ymuno yn y gangen ‘newydd’ oedd rhain. Mae’n debyg bod Beti a Beryl wedi trefnu stondin mewn pabell fach ar gae’r ysgol uwchradd adeg Eisteddfod Rhys Thomas James, Pantyfedwen, Llambed ym mis Awst 1972. Roedd cyfle wedyn i fenywod roi eu henwau yno er mwyn iddynt allu mesur faint o awydd a diddordeb oedd yn y cylch i gangen newydd. Wrth i ni gysylltu’n ddiweddar gyda rhai oedd ar y rhestr, daeth yn amlwg bod ambell un o’r menywod wedi bod yn nodi enwau aelodau o’u teuluoedd ar eu rhan – chwiorydd, merched, mamau – ond ddaethon nhw ddim i gyd yn aelodau. Ar y llaw arall, rydyn ni’n gwybod am rai nad oedd y rhestr ond a oedd wedi ymaelodi yn y flwyddyn gyntaf. Pobol fel Morfudd Slaymaker, er enghraifft. Ond mae’n werth cyhoeddi’r rhestr o’r 90 yma ar Clonc360 gan ei bod yn gofnod o gyfnod diddorol ym mywyd Cymraeg y dref.

Rydyn ni’n dathlu bod tair o’r gwragedd ar y rhestr hon wedi bod yn aelodau yn ddi-dor am hanner can mlynedd, sef Dilwen Roderick, Avril Williams ac Eryl Jones. Ac mae nifer o’r rhai ar y rhestr dal yn aelodau heddiw ond eu bod wedi cymryd ‘seibiant’ rywbryd oherwydd bod eu bywydau yn brysur gyda gwaith a magu teulu.

Y GWRAGEDD AR Y RHESTR:

1. Mrs Beti Evans, Y Mans, Stryd Newydd (llywydd)
2. Mrs Laura John, Cartref, Heol y Bryn (is-lywydd, gwraig Parch. Stan John, Soar)
3. Mrs Beryl Jones, Frondewi, Heol y Bryn (ysgrifennydd)
4. Mrs Elizabeth Warmington, Heol y Bryn (trysorydd)
5. Mrs Dilwen Roderick, Awelon, Heol y Bont
6. Mrs Ann Thorne, Llanllwni
7. Miss Eirlys Jones Lewis, Rhydygof
8. Mrs Gwenda Richards, Siop Haydn Richards, Heol y Bont
9. Mrs Avril Williams, Y Fedw, Cwm-ann
10. Mrs Lettie Jones, Blaenau, Cellan
11. Miss Elizabeth Jones, Blaenau, Cellan
12. Mrs Trudi Williams, Nantoer, Cellan
13. Mrs Phyllis Jones, Cilgell, Cwm-ann
14. Mrs Eirian Thomas, Heol Maesycoed
15. Miss Lil Jones, Ffynnonbedr
16. Mrs Myfanwy Jones (efaill Lil, uchod) Ffynnonbedr
17. Mrs Joan Evans, Drefach House
18. Mrs Nansi Evans (efaill Joan, uchod), Cwmins
19. Mrs Ray Morgan, Stryd Newydd
20. Mrs Palma Stoneham, Heol y Bryn
21. Mrs Nansi Evans, Caffi Mile End
22. Mrs Gwyneth Evans, Tangraig, Silian
23. Mrs Mary Oliver, Welwyn, Stryd Newydd
24. Mrs Janet Lewis (Mrs ET Lewis)
25. Mrs Sali James, Siop Cwm-ann
26. Mrs Hilda Jones, Keronga, Stryd Fawr
27. Miss Janet Jones (merch yr uchod), Keronga
28. Mrs Betty Richards, 20 Bryn yr Eglwys
29. Mrs C Williams, Dolaugwyrddion
30. Mrs Gwyneth Williams (merch yr uchod), Dolaugwyrddion
31. Mrs Mary Jones, Landre
32. Mrs Lewis, Dolwerdd
33. Mrs Megan Hughes, Gorlan, Stryd Newydd
34. Mrs Enfys Jones, Siop Enfys, Heol y Bont
35. Mrs Eryl Jones, Gerlan, Greenfield Terrace
36. Mrs Pat Davies, 3 Barley Mow
37. Mrs Sally Evans, 3 Bryn yr Eglwys
38. Mrs Ann Lewis, Bronwydd, Stryd y Bont
39. Mrs B.J. Jones, Brynteg, Cwm-ann
40. Mrs Iris Evans, Dol-coed, Drovers Road
41. Mrs Yvonne Davies (Cadman gynt) Dolaugleision
42. Miss Inez Rees, Heol y Bont
43. Mrs Hannah Lloyd, Awelfan, Heol y Bryn
44. Mrs Menna Evans, Brynderw, Cwm-ann
45. Miss Eluned Abel, Maes bach
46. Miss Dilys Jones, Caeteithiwr
47. Mrs Annie Howells, Fishers Arms, Llanwnnen
48. Mrs Rees, Y Banc,
49. Mrs James, 11 Teifi Terrace
50. Mrs Gwen Jones, 8 Teifi Terrace
51. Mrs Jones Lewis, Rhydygof
52. Miss Davies, Tegfan
53. Mrs Evans, Delville
54. Mrs Jacob Davies, Alltyblaca
55. Mrs Vera James, Y Fron, Heol y Bont
56. Mrs Eiryth Davies, Ardeifi, Stryd Newydd
57. Miss Eluned Evans, Llanllwni
58. Mrs P Jones, Swyddfa’r Post
59. Mrs Glenys Rees, Hazeldene
60. Miss Jessie Price
61. Mrs June Williams, Brongest
62. Miss Sally Davies. Aelod Er Cof. (Sally Welsh)
63. Mrs M. E. Williams, Tegfryn, Alltyblaca
64. Mrs Nancy Hughes, Aelfryn, Stryd y Bont
65. Mrs Margaret Owen, y fflat uwchben Quan
66. Miss Ellen Jenkins, Cribyn
67. Mrs Davina Evans (byw yng Nghribyn nawr)
68. Mrs Lena (Olifer) Williams, Cwm-ann
69. Mrs L Morgan, Lisbon
70. Mrs Bessie Roberts, Green Park, Stryd Newydd
71. Mrs H Davies, Sandpit Cottages
72. Mrs Hamer, Wernllwyn, Station Terrace
73. Mrs Sadie Davies, Glas y Dorlan
74. Miss Cissie James, Heol y Bont
75. Mrs Menna Evans, 38 Heol y Bont
76. Mrs Davies, 38 Heol y Bont (mam yr uchod)
77. Miss Henllys Jones, Rosedale, Heol y Bont
78. Mrs Davies, Brynmeddyg (bysus)
79. Mrs Angus, Stryd Fawr (siop wlân)
80. Mrs Maggie Hughes, 1 Greenfield Terrace
81. Mrs Gwenna Evans, 5 Greenfield Terrace
82. Mrs Catherine Morgan, Garej Pontafaen
83. Mrs Jones, Rhoslwyn, Station Terrace
84. Mrs Davies, Bon Marche
85. Mrs E A Williams, Heulwen, Cellan
86. Mrs Eirlys Jenkins, 3 Peterwell Terrace
87. Mrs Margaret Roberts, Brodawel, Cwm-ann
88. Mrs Eluned Lewis, Tanlan, Cwm-ann
89. Mrs Ray Williams, Bayliau, Cellan
90. Mrs Mair John, Angorfa, Heol Llanwnen